Pasywa- źródło finansowania

Witajcie 🙂

Dzisiaj na temat pasywów oraz rodzajów operacji gospodarczych.

Ogólnie rzecz mówiąc, pasywa to źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa, czyli aktywów. Zaliczamy do nich:

1. kapitały własne
2. rezerwy na zobowiązania i zobowiązania

Kapitały nie zostały także uregulowane, ale pozycje bilansu wskazują, co kryje się pod tą pozycją:

A             Kapitał (fundusz) własny

1. Kapitał (fundusz) podstawowy
2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)
3. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)
4. Kapitał (fundusz) zapasowy
5. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
6. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
7. Zysk (strata) z lat ubiegłych
8. Zysk (strata) netto
9. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

Pierwsze pytanie, jakie może się nasuwać, to kiedy stosujemy kapitał, a kiedy fundusz? Zależy to od formy prawnej działalności.

• kapitał zakładowy- w spółce akcyjnej, z o.o., komandytowo-akcyjnej
• kapitał właścicieli- w spółkach osobowych: jawnej, partnerskiej oraz w spółce cywilnej,
• suma komandytowa- w spółce komandytowej,
• fundusz udziałowy- w spółdzielni,
• fundusz założycielski- w przedsiębiorstwie państwowym.

Wyjaśnię teraz po kolei każdy z elementów kapitałów własnych.

Kapitał (fundusz) podstawowy– jest to kapitał, który wnoszą wspólnicy czy udziałowcy, kiedy zakładają działalność. W niektórych spółkach minimalna wartość jest ustalona w KSH (Kodeksie spółek handlowych), np. dla spółki z o.o. 5 000 zł.

Należne wpłaty na kapitał podstawowy– są to wpłaty, które wspólnicy zadeklarowali się wpłacić, ale jeszcze tego nie dokonali, a więc należne, ale nie wniesione.

Udziały (akcje) własne– ogólnie rzecz biorąc spółka nie może nabywać swoich akcji lub udziałów. Są jednak pewne wyjątki (art. 200 dla spółek z o.o. i 362 KSH dla spółek akcyjnych). Ta pozycja powstała dla tych wyjątków.

Kapitał (fundusz) zapasowy– jest to dodatkowe źródła finansowania. Jednostka może utworzyć taki kapitał, żeby np. pokryć stratę w bieżącym roku. Do tworzenia tego kapitału są zobligowane spółki akcyjne.

Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny– tworzony jest na podstawie przeszacowania wartości środków trwałych (o którym napiszę w artykule nt. środków trwałych).

Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe– muszą być tworzone przez spółki akcyjne i z o.o. Jak sama nazwa wskazuje jest on rezerwowy, czyli środki na nim zgromadzone mogą być przeznaczone na straty lub wydatki.

Zysk (strata) z lat ubiegłych oraz zysk (strata)- jest to jedyny element, który łączy bilans i rachunek zysków i strat. Każde przedsiębiorstwo marzy o zarabianiu, czyli zysku. Jego obliczenie umożliwia rachunek zysków i strat, a wartość finalna, czyli zysk netto lub strata wchodzą do bilansu.

Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego– są to wypłacone w ciągu roku zaliczki na poczet zysku, jako śródroczny podział wyniku finansowego.

WAŻNE! Od 1 stycznia 2016r. dwie pozycje z kapitałów własnych, tj. należne wpłaty na kapitał podstawowy oraz udziały (akcje) własne zostały przeniesione do aktywów. Zmiany przedstawia poniższa tabela:

Przejdźmy teraz do rezerw na zobowiązania i zobowiązań. Ich struktura z bilansu:

B             Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

1. Rezerwy na zobowiązania
2. Zobowiązania długoterminowe
3. Zobowiązania krótkoterminowe
4. Rozliczenia międzyokresowe

Czym są rezerwy? Rezerwy to zobowiązania, których termin wymagalności (czyli spłaty) lub kwota nie są pewne (art. 3 ust. 1 pkt 21).

Zobowiązania są uregulowane w art. 3 ust. 1 pkt 20: wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.

Przykład: kupiliśmy materiały, w celu wyprodukowania danego produktu. Termin zapłaty to 7 dni. Porównajmy sytuację z definicją:

• wynikający z przeszłych zdarzeń -> zakup
• obowiązek wykonania świadczeń -> zapłata kontrahentowi
• o wiarygodnie określonej wartości -> na podstawie dokumentu (zazwyczaj faktura)
• które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki -> jeżeli otrzymamy materiały to możemy wyprodukować produkt, jeżeli go nie otrzymamy, nie ma możliwości produkcji.

Zobowiązania dzielimy na krótkoterminowe i długoterminowe. Podobnie jak w aktywach krótkoterminowe oznacza < 12 miesięcy, a długoterminowe > 12 miesięcy.

UWAGA! Do zobowiązań krótkoterminowych zaliczamy ZAWSZE zobowiązania z tytułu dostaw i usług bez względu na termin ich wymagalności.

Kiedy znamy pojęcia aktywa i pasywa możemy zdefiniować, czym jest suma bilansowa.

Suma bilansowa= suma aktywów= suma pasywów

Jest to główna zasada rachunkowości: AKTYWA = PASYWA

Jeżeli nie zgadza się suma aktywów i pasywów to oznacza że gdzieś popełniliśmy błąd. Jest to dobre narzędzie umożliwiające weryfikację czy dobrze zaksięgowaliśmy operacje.

Ostatnią kwestią w dzisiejszym wpisie jest kwestia operacji gospodarczych. Jak już wspominałam, księgowość ewidencjonuje tylko operacje gospodarcze. Wyróżniamy 4 ich rodzaje:

1. aktywne- powodują zmniejszenie się jednego aktywa i zwiększenie drugiego aktywa

A ↓                         ­A  ↑                     Suma bilansowa nie zmienia się

Przykład: sprzedano wyroby gotowe (zmniejszenie stanu wyrobów gotowych w zapasach), ale kontrahent jeszcze nie zapłacił (zwiększenie należności krótkoterminowych z tytułu dostaw i usług).

2. pasywne- powodują zmniejszenie się jednego pasywa i zwiększenie drugiego pasywa

P ↓                       ­P ↑                      Suma bilansowa nie zmienia się

Przykład: zaciągnięto kredyt bankowy (zwiększenie kredytów bankowych) i zapłacono zaległe wynagrodzenia pracownikom (zmniejszenie zobowiązań z tytułu wynagrodzeń).

3. aktywno-pasywne- jedno z aktyw maleje i równocześnie maleje pasywo

A ↓                       P ↓                         Suma bilansowa ↓

Przykład: Zapłacono z kasy (maleją środki pieniężne w kasie) zobowiązania wobec dostawców (maleją zobowiązania z tytułu dostaw i usług).

4. aktywno-pasywne- rośnie jedno z aktyw i równocześnie rośnie pasywo

­A ↑                       ­P ↑                    Suma bilansowa ↑ ­

Przykład: Kupiliśmy materiały od dostawców, które przyjęliśmy do magazynu (zwiększają się zapasy w dziale materiały), ale termin zapłaty to 7 dni (zwiększają się zobowiązania z tytułu dostaw i usług).

To tyle na dzisiaj. Następnym razem opiszę zasady rachunkowości oraz politykę jednostki. Do usłyszenia 🙂