Zasady rachunkowości

Witajcie 🙂

Dzisiaj parę słów na temat zasad rachunkowości oraz polityki jednostki.

Rachunkowość (jak każda dziedzina) ma zasady. Główne zasady są wymienione w ustawie o rachunkowości (uor). A oto one:

Zasada nr 1: zasada równowagi bilansowej

O tej zasadzie wspominałam w poprzednim wpisie. Oznacza ona, że AKTYWA=PASYWA, czyli cały majątek przedsiębiorstwa musi mieć swoje pokrycie (muszą być sfinansowane, posiadać swoje źródło). Jest to naczelna zasada, na której opiera się cała księgowość.Daną operację gospodarczą zapisujemy na dwóch kontach (o których napiszę szerzej później)- ta parzystość umożliwia przeciwdziałanie szarej strefie.

Zasada nr 2: zasada ciągłości bilansowej

Zasada ta oznacza, że bilans zamknięcia (stan aktywów i pasywów na koniec dnia) musi być równy bilansowi otwarcia dnia następnego. Przykład:

We wtorek mieliśmy w kasie 100 zł. Przyszedł klient, kupił towar za 20 zł. Bilans zamknięcia na koniec wtorku jest równy 120 zł. Zgodnie z tą zasadą, w środę bilans otwarcia jest równy 120 zł, czyli tyle mamy rano w środę w kasie.

Zasada nr 3: zasada kontynuacji działania

Art. 5 ust. 2 uor: Przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki) rachunkowości przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w niezmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego.

Zgodnie z tą zasadą, zakłada się, że podmiot z dniem 1 stycznia oświadcza, że będzie kontynuować swoją działalność o niezmienionym zakresie profilu.

Zasada nr 4: zasada zakazu kompensaty

Art. 7 ust. 3. Wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i kosztów związanych z nimi oraz zysków i strat nadzwyczajnych.

Czym jest kompensata? Kompensata jest to rozliczenie nadwyżki i niedoboru, czyli gdzieś czegoś brakuje oraz gdzieś jest czegoś za dużo. W przypadku rachunkowości zasada zakazu kompensaty mówi o tym, że każdą operację księgujemy oddzielnie (głównie dotyczy to przychodów i kosztów).

Zasada nr 5: Zasada ostrożności (ostrożnej wyceny)

Art. 7 ust. 1 Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności należy w tym celu w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić:

1) zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych;

2) (uchylony);

3) wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne;

4) wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne;

5) rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.

Oznacza to, że uwzględniamy wszystkie składniki, które miały wpływ na obniżenie lub podwyższenie ceny danej wartości składnika. Wycena składnika transakcji musi być zgodna ze stanem faktycznym na rynku.

Zasada nr 6: zasada rzetelności

Art. 4 ust. 2 W celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostka jest obowiązana przedstawiać wszelkie dodatkowe informacje konieczne do spełnienia tego obowiązku w informacji dodatkowej.

Wszelkie zapisy w księgach (głównych i pomocniczych) muszą opierać się na dowodach księgowych, które są oryginalne i rzetelne. Ta zasada jest bardzo ważna w kontekście wyniku finansowego. Rzetelność oznacza zgodność ze stanem faktycznym.

Zasada nr 7: zasada istotności

Art. 4 ust. 4a: jednostka kieruje się zasadą istotności. Informacje wykazywane w sprawozdaniu finansowym oraz skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym należy uznać za istotne, gdy ich pominięcie lub zniekształcenie może wpływać na decyzje podejmowane na ich podstawie przez użytkowników tych sprawozdań. Nie można uznać poszczególnych pozycji za nieistotne, jeżeli wszystkie nieistotne pozycje o podobnym charakterze łącznie uznaje się za istotne.

Przy ustaleniu sytuacji majątkowo-finansowej oraz zysku netto należy uwzględnić wszystkie operacje gospodarcze, które moją istotny wpływ na tę sytuację. Przy ustaleniu wyniku finansowego nie można pominąć żadnego przychodu ani kosztu.

Zasada nr 8: zasada współmierności kosztów i przychodów

Art. 6. ust. 1. W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

ust. 2. Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.

Zasada ta mówi o tym, że każdy przychód wiąże się z kosztem. Koszt powstaje tylko wtedy, gdy powstaje przychód (czyli kiedy następuje sprzedaż). W przypadku wyprodukowanego a nie sprzedanego produktu mamy do czynienia z poniesionymi wydatkami. Czasem mówi się o niepisanej zasadzie, że nie każdy wydatek jest kosztem, ale każdy koszt jest wydatkiem. Na temat kosztów i ich ewidencji napiszę w następnych artykułach.

Zasada nr 9: zasada memoriałowa (memoriału)

Zasada ta mówi, że przychody i koszty księgujemy (ewidencjonujemy) w momencie ich wystąpienia, a nie w momencie wpływu lub wypływu środków pieniężnych. Oznacza to, że jeżeli kontrahent nie zapłaci za zakupione produkty to i tak musimy zaksięgować przychód i spowoduje to konsekwencje w podatkach: dochodowym i VAT.

Zasada nr 10: zasada kasowa

Zasada ta obowiązuje tylko na kasie. Oznacza ona, że „przychodem” w rozumieniu kasowym jest wpływ środka pieniężnego do kasy, a „wydatkiem”- jego rozchód (wypływ).

___________________________________________________________________________

Są to podstawowe zasady rachunkowości. Z pewnością znajdziecie ich wiele, ponieważ każda jednostka może ustalić politykę rachunkowości. Co to jest?

Polityka rachunkowości to przyjęte zasady rachunkowości w danej jednostce. Zgodnie z art. 10 uor:

Art. 10. 1. Jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasady (politykę) rachunkowości, a w szczególności dotyczące:

1) określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych;

2) metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego;

3) sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:

a) zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,

b) wykazu ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – wykazu zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na informatycznych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,

c) opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – opisu systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji;

4) systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów.

Elementy zawarte w art. 10 są obowiązkowymi elementami. Jednostka może dodać inne elementy, jeżeli uważa, że są one niezbędne do prowadzenia działalności. Może przeanalizujmy ten art. 10:

Polityka rachunkowości musi być prowadzona w języku polskim (podobnie jak księgi rachunkowe). Musi określać w szczególności:

1. Rok obrotowy dla osób fizycznych jest równy rokowi kalendarzowemu, w przypadku osób prawnych jest on równy 12 miesięcy, ale nie musi być równy z rokiem kalendarzowym. Okresy sprawozdawcze, czyli rok, kwartał, miesiąc.
2. Metody wyceny aktywów i pasywów- np. w stosunku do materiałów może zastosować 4 metody wyceny: FIFO, LIFO, średnia ważona oraz szczegółowa identyfikacja cen materiałów. Jednostka może zdecydować, którą metodę wybierze. Podobnie jest z kosztami- istnieją 3 warianty ewidencji kosztów: w układzie rodzajowy, kalkulacyjnym i w obu.
3. Musi zawierać zakładowy plan kont (plan wszystkich kont, na których księgujemy operacje gospodarcze à więcej w następnym artykule), wykaz ksiąg rachunkowych (wykaz wszystkich operacji gospodarczych, tzw. obrotówka) oraz opis systemu przetwarzania danych (jeżeli korzystamy z programu komputerowego musimy wskazać w jaki sposób on funkcjonuje oraz w jaki sposób jest zabezpieczony).
4. System służący ochronie danych i ich zbiorów- wszelkie dane (pracowników, kontrahentów, właścicieli, danych jednostki, jej dokumentów) należy chronić, dlatego niezbędne jest wskazanie, co i jak jest zabezpieczone.

Kierownik jednostki ma za zadanie sporządzić w formie pisemnej politykę rachunkowości oraz w przypadku jakiś zmian- dokonać jej aktualizacji.

Na dzisiaj to tyle. Mam nadzieję, że zasady są dla Was teraz bułką z masłem. W następnym artykule napiszę co to jest konto oraz jakie są jego rodzaje. Do usłyszenia 🙂